Τα ψέματα της κυβέρνησης με φόντο την Οδηγία για την ισότητα των φύλων
Η έρευνα του Investigate Europe και της ΕφΣυν αποκάλυψε πώς η Ελλάδα μπλοκάρει την Οδηγία για την ισότητα των φύλων στην αγορά εργασίας. Η κυβέρνηση αντέδρασε εκδίδοντας μια ανακοίνωση γεμάτη ψέματα.
«Τα Μυστικά του Συμβουλίου» είναι μια έρευνα του Investigate Europe και της ΕφΣυν στην οποία συμμετέχει το Reporters United. Το παρόν είναι έκδοση δημοσίευσης με συντάκτες τους Νικόλα Λεοντόπουλο, Paulo Pena, Harald Schumann και Θοδωρή Χονδρόγιαννο.
Τη Δευτέρα 8 Φεβρουαρίου η Εφημερίδα των Συντακτών σε πρωτοσέλιδο δημοσίευμα αποκάλυψε ότι «η Ελλάδα μπλοκάρει την Οδηγία για την ισότητα των γυναικών στο Συμβούλιο».
Η αποκάλυψη έγινε στο πλαίσιο της έρευνας «Τα Μυστικά του Συμβουλίου», η οποία κατέδειξε πώς στο Συμβούλιο της ΕΕ, έναν από τους πιο σημαντικούς ενωσιακούς θεσμούς, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις νομοθετούν με αδιαφάνεια και έλλειψη λογοδοσίας, χωρίς ουσιαστική δημοσίευση πρακτικών και εγγράφων, κατά παράβαση των αρχών της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και των Συνθηκών της ΕΕ.
Η Ελλάδα μπλοκάρει την Οδηγία
Το 2012 η Κομισιόν κατέθεσε πρόταση για μια νέα Οδηγία με σκοπό τη βελτίωση της εκπροσώπησης των φύλων στην αγορά εργασίας. Η πρόταση αφορούσε την επιβολή ποσόστωσης στις θέσεις μη εκτελεστικών μελών των ΔΣ στις εισηγμένες εταιρείες κι έθετε ως στόχο τουλάχιστον το 40% αυτών των στελεχών να προέρχεται από το φύλο που κάθε φορά υποεκπροσωπείται. Το 2013 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε την πρόταση της Κομισιόν.
Όμως από την έρευνα προέκυψε ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν ενδιαφέρονται για την ισότητα των φύλων: έχουν περάσει πάνω από επτά χρόνια από την πρόταση της Κομισιόν και η Οδηγία δεν έχει ψηφιστεί. Οι ευθύνες βαραίνουν το Συμβούλιο της ΕΕ και τις 27 κυβερνήσεις που με επιμονή μπλοκάρουν την Οδηγία.
Λόγω της αδιαφάνειας στο Συμβούλιο δεν έχει δημοσιευθεί η λίστα με τα κράτη που είναι υπέρ και κατά της Οδηγίας. Ούτε η Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου έχει αποκαλύψει ποια κράτη την μπλοκάρουν, ούτε η Γερμανία, η οποία το δεύτερο εξάμηνο του 2020 είχε την προεδρία του Συμβουλίου.
Ωστόσο, το Investigate Europe κατάφερε ανεπίσημα να ανακαλύψει ποιες χώρες μπλοκάρουν την Οδηγία. Σύμφωνα με δύο διαφορετικές ευρωπαϊκές πηγές, μία πολιτική και μία διπλωματική, η Ελλάδα είναι μεταξύ των κρατών που ως μειοψηφία αρνησικυρίας έχουν ταχθεί κατά της Οδηγίας, μαζί με τις Γερμανία, Δανία, Σουηδία, Ολλανδία, Πολωνία, Ουγγαρία, Κροατία, Σλοβακία.
Η στάση της Ελλάδας δεν εκπλήσσει. Στις δύο κυβερνήσεις που έχει σχηματίσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης οι γυναίκες αποτελούν μικρή μειοψηφία. Στην κυβέρνηση του Ιουλίου του 2019 συμμετείχαν μόλις πέντε γυναίκες (δύο ως υπουργίνες) σε σύνολο 51 ατόμων.
Το Μαξίμου σιωπά
Επικοινωνήσαμε με το γραφείο του κ. Μητσοτάκη ζητώντας να μας εξηγήσει γιατί η Ελλάδα τάχθηκε ενάντια στην Οδηγία ή να διαψεύσει ότι η χώρα έχει λάβει αυτή τη θέση. Παρά τις οχλήσεις μας, το Μαξίμου επέλεξε να σιωπήσει.
Τελικά, μετά την αποκάλυψή μας η κυβέρνηση έβγαλε ανακοίνωση (μέσω της υφυπουργού Εργασίας Μαρίας Συρεγγέλα) στην οποία χαρακτήρισε τον τίτλο του δημοσιεύματος «παραπλανητικό» (προσέξτε, τον τίτλο και όχι το δημοσίευμα), ισχυρίστηκε ότι το Συμβούλιο δεν έχει συζητήσει το θέμα από το 2017, ενώ παρουσίασε την ελληνική στάση στο θέμα των ποσοστώσεων στην αγορά εργασίας ως μοναδική στην Ευρώπη.
Το ίδιο βράδυ, απαντήσαμε με νέο ρεπορτάζ στην κυβερνητική ανακοίνωση ώστε να μην υπάρχουν αμφιβολίες για την ακρίβεια του δημοσιεύματος. Αλλά όταν ελέγξαμε λεπτομερώς τους ισχυρισμούς της κυβέρνησης, διαπιστώσαμε ότι η ανακοίνωση εμπεριέχει ψέματα και ανακρίβειες.
Ψέμα 1ο
Η κυβέρνηση λέει ότι «η Ελλάδα είχε συνταχθεί [...] υπέρ της πρότασης [...] [κ]αι σ’ αυτή τη θέση παραμένει». Όπως αναφέραμε και στο ρεπορτάζ, δύο διαφορετικές πηγές μέσα στο Συμβούλιο είπαν για την αρνητική θέση που τήρησε η Ελλάδα στις συζητήσεις. Όμως, εκτός των πηγών μας, παραπέμπουμε την κυβέρνηση σε έγγραφο του Ευρωκοινοβουλίου σύμφωνα με το οποίο από τον Μάιο του 2020 «έχει αναφερθεί πως οκτώ κράτη μέλη της ΕΕ (Δανία, Ελλάδα, Κροατία, Ουγγαρία, Ολλανδία, Πολωνία, Σουηδία και Σλοβακία) εξακολουθούν να αντιτίθενται στην πρόταση».
Ψέμα 2ο
Το υπουργείο Εργασίας μιλάει για «δημοσίευμα με παραπλανητικό τίτλο». Δηλαδή δεν διαψεύδει την αρνητική θέση της Ελλάδας αλλά το ότι η Ελλάδα «μπλόκαρε» την Οδηγία, όπως λέει ο τίτλος. Μπορεί μια μικρή χώρα σαν την Ελλάδα να μπλοκάρει την Οδηγία;
Για να περάσει μια Οδηγία στο Συμβούλιο απαιτείται ενισχυμένη πλειοψηφία, δηλαδή ομοφωνία 15 κρατών μελών και του 65% του πληθυσμού της Ενωσης. Άρα οι μικρές χώρες μπορούν να κάνουν τη διαφορά στη διαμόρφωση της ενισχυμένης πλειοψηφίας. Στη συγκεκριμένη Οδηγία, σύμφωνα με τις πηγές μας, χρειάζονταν «μόνο δύο μικρές χώρες ακόμα». Συνεπώς, η αρνητική θέση της Ελλάδας ήταν και είναι καθοριστική.
Ψέμα 3ο
«Εκτοτε [από το 2017] και μέχρι σήμερα η πρόταση της Οδηγίας δεν έχει συζητηθεί στο Συμβούλιο», λέει η κυβέρνηση. Πρόκειται για ψέμα. Συγκεκριμένα:
Έγγραφο της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Αυστρίας στην ΕΕ αναφέρεται σε ανεπίσημη συνάντηση των υπουργών που συμμετέχουν στο Συμβούλιο Απασχόλησης, Κοινωνικής Πολιτικής, Υγείας και Καταναλωτών (EPSCO) μέσω τηλεδιάσκεψης στην οποία συζητήθηκε το συγκεκριμένο θέμα στις 13 Οκτωβρίου 2020. Στην τηλεδιάσκεψη έγινε εκτενής συζήτηση για τη συγκεκριμένη Οδηγία και «ορισμένοι υπουργοί [Σλοβενία, Πορτογαλία, Φινλανδία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο] απαίτησαν άμεσα να προχωρήσει η επεξεργασία της Οδηγίας» – αλλά όχι η Ελλάδα.
Στο έγγραφο του Συμβουλίου με τους συμμετέχοντες υπουργούς στην τηλεδιάσκεψη, από ελληνικής πλευράς αναφέρονται η υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Δόμνα Μιχαηλίδου και η κ. Συρεγγέλα, η οποία ήταν τότε γενική γραμματέας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων! Για να λυθεί και η παραμικρή απορία, υπάρχει και το βίντεο με την κ. Μιχαηλίδου (φωτογραφία εξωφύλλου).
Δηλαδή η κ. Συρεγγέλα παραλείπει να αναφέρει στην ανακοίνωσή της μια συνάντηση στην οποία ήταν παρούσα και η ίδια!
Ψέμα 4ο
«Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, νωρίτερα και από κάθε άλλη χώρα που αναφέρεται στο δημοσίευμα, προχώρησε στη θέσπιση του Ν. 4706/2020, με τον οποίο υιοθετείται το μέτρο της ποσόστωσης στα Διοικητικά Συμβούλια», συμπληρώνει η ανακοίνωση του υπουργείου. Σύμφωνα με συγκριτική ανάλυση της Κομισιόν για την «ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων στα εταιρικά συμβούλια στην Ευρώπη» είναι πολλές οι χώρες που έχουν νομοθετήσει πριν από την Ελλάδα στο θέμα. Ενδεικτικά: Νορβηγία, Βέλγιο, Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία, Σουηδία.
Αλλά και εδώ η κ. Συρεγγέλα παραπλανά. Αναφέρεται στον ελληνικό νόμο χωρίς να πει ότι αυτός προβλέπει ποσόστωση 25% στα ΔΣ των εισηγμένων. Παραλείπει όμως δύο πράγματα:
Η Οδηγία προβλέπει ποσόστωση 40% και όχι 25%, όπως η πρόταση της Κομισιόν.
Το 25% του ελληνικού νόμου αποτελεί βήμα, αλλά το χαμηλότερο ποσοστό από όσες χώρες έχουν νομοθετήσει στην Ευρώπη. Ενδεικτικά (σε παρένθεση το έτος νομοθέτησης και το τέλος της μεταβατικής περιόδου):
Νορβηγία: 40% (2004 → 2008)
Πορτογαλία: 33% (2007 → 2020)
Ισλανδία: 40% (2010 → 2013)
Βέλγιο: 33% (2011 → 2017-2019)
Γαλλία: 40% (2011 → 2017)
Ιταλία: 40% (2011 → 2015)
Ολλανδία: 30% (2011 → 2016)
Γερμανία: 30% (2015 → 2016)
Ισπανία: 40% (2017)
Αυστρία: 30% (2017 → 2018)
Το ερώτημα προφανές: Αν η κυβέρνηση υποστήριξε μια Οδηγία που προέβλεπε ποσόστωση τουλάχιστον 40%, τότε πώς, μετά την υποστήριξη αυτή, τον Νοέμβριο του 2020 έφερε νόμο που προέβλεπε ποσόστωση 25%; Για να εξηγήσουμε το παράδοξο του ισχυρισμού: Αν η πρόταση της Οδηγίας περνούσε, όπως διατείνεται πως επιθυμούσε η κυβέρνηση, και στη συνέχεια γινόταν εθνικό δίκαιο, τότε αυτομάτως θα ακύρωνε τον ελληνικό νόμο που η ίδια η κυβέρνηση θέσπισε!
Μια μικρή νίκη
Υπάρχει και κάτι θετικό. Αφού η κυβέρνηση διατείνεται ότι η Οδηγία είναι θετικό μέτρο, ας την υποστηρίξει τώρα. Υπάρχει μάλιστα και το πορτογαλικό προηγούμενο: όταν η έρευνά μας συνέλαβε την πορτογαλική κυβέρνηση άλλα να λέει δημόσια και άλλα να ψηφίζει στο Συμβούλιο σχετικά με την Οδηγία για τη φορολογία των πολυεθνικών, η Λισαβόνα άλλαξε πολιτική και στο πλαίσιο της πορτογαλικής προεδρίας έβαλε στην ατζέντα το λεγόμενο CbCR, τη σχετική νομοθεσία εναντίον της φοροαποφυγής των πολυεθνικών, για την οποία υπήρξε συμφωνία σε επίπεδο υπουργών τον Φεβρουάριο.
Καλέσαμε την κυβέρνηση να δεσμευτεί ότι θα στηρίξει την Οδηγία, κάτι το οποίο δεν έκανε ξεκάθαρα στην πρώτη ανακοίνωσή της. Το έκανε όμως τώρα. «Σε άτυπη τηλεδιάσκεψη εκπροσώπων της Ελληνικής και Πορτογαλικής αντιπροσωπείας πριν από λίγες εβδομάδες, η Ελλάδα ενημέρωσε την Πορτογαλική Προεδρία για τη θετική της στάση ως προς τους στόχους της Οδηγίας και γενικότερα ως προς την Πρόταση Οδηγίας», είπε η κ. Συρεγγέλα.
Για το θέμα η Πορτογαλική Προεδρία μας είπε ότι προσπαθεί να «ξεμπλοκάρει» την Οδηγία απέναντι στο «παρόν αδιέξοδο» [...] «αναζητώντας συμβιβασμό» και πρόσθεσε ότι «σε αυτό το πλαίσιο έχουμε συνεργαστεί στενά με την ελληνική αντιπροσωπεία, η οποία έχει δείξει θετική στάση στο ζήτημα και μια προθυμία να δουλέψει με την Προεδρία».
Όλα επιβεβαιώνουν το ρεπορτάζ: η Οδηγία είναι μπλοκαρισμένη και η πορτογαλική δήλωση προδίδει ότι η Αθήνα δεν έχει εκφράσει την πλήρη δέσμευσή της για ψήφισή της. Το θετικό: Μετά από μήνες σιωπής, η Ελλάδα δείχνει έτοιμη να κινηθεί προς την κατεύθυνση υιοθέτησης της Οδηγίας.