Η κυβέρνηση βλάπτει το κλίμα | Το αδιέξοδο των εξορύξεων
Παρά την απολιγνιτοποίηση, η κυβέρνηση επιμένει σε πολιτικές που ευνοούν τα συμφέροντα της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων. Τα καλά νέα; Το τέλος των εξορύξεων στην Ελλάδα φαίνεται να πλησιάζει.
Καλημέρα!
Ελπίζω να είστε καλά και παρά τις δύσκολες συνθήκες της πανδημίας να προετοιμάζεστε για τις γιορτές των Χριστουγέννων.
Το σημερινό newsletter του Άσωτου Ρεπόρτερ είναι λίγο διαφορετικό από τα προηγούμενα, αφού δεν παρουσιάζει μόνο ένα ρεπορτάζ, αλλά καταπιάνεται με μια σειρά θεμάτων που μας απασχόλησαν αυτή την εβδομάδα και αφορούν την πράσινη εμμονή μας με το μέλλον του πλανήτη. Ξεκινάμε, λοιπόν:
Το ορυκτό αέριο δεν είναι το «φυσικό» καύσιμο που διαφημίζει η πετρελαϊκή βιομηχανία
Την περασμένη Τετάρτη το ελληνικό γραφείο της Greenpeace διοργάνωσε μια διαδικτυακή εκδήλωση για το ορυκτό αέριο, στην οποία είχα τη χαρά να συμμετάσχω μαζί με τον Δόκτορα Βλάση Οικονόμου, Διευθύνοντα Σύμβουλο και ερευνητή του Ινστιτούτου για την Ευρωπαϊκή Πολιτική για την Ενέργεια και το Κλίμα (IEECP).
Η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από το ερώτημα γιατί το αέριο δεν είναι το καθαρό, φτηνό και μεταβατικό καύσιμο που παρουσιάζει η πετρελαϊκή βιομηχανία και γιατί η Ελλάδα και η ΕΕ δεν πρέπει να κλειδώσουν τις οικονομίες τους -για ακόμη μια φορά μετά το πετρέλαιο και τον λιγνίτη- σε ένα ορυκτό καύσιμο που επιδεινώνει την κλιματική κρίση με την έκλυση των πιο ισχυρών αερίων του θερμοκηπίου, δηλαδή μεθανίου και διοξειδίου του άνθρακα. Μπορείτε να παρακολουθήσετε την εκδήλωση στο παρακάτω βίντεο ή στο Facebook.
Στο newsletter έχουμε πολλές φορές αναδείξει το αρνητικό αποτύπωμα που έχει το αέριο στο κλίμα, το πώς η ελληνική βιομηχανία το παρουσιάζει ως καύσιμο «φιλικό προς το περιβάλλον», καθώς και τον τρόπο με τον οποίο έχει προωθηθεί τόσο από την κυβέρνηση της ΝΔ, όσο και από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Για περισσότερη εμβάθυνση μπορείτε να διαβάσετε τα σχετικά ρεπορτάζ:
Πώς η κυβέρνηση έκανε το αέριο πρωταθλητή στην ηλεκτρική ενέργεια
Παρά τις καταστροφικές επιπτώσεις του στο κλίμα, η κυβέρνηση έχει κάνει το ορυκτό αέριο πρωταθλητή στην ηλεκτροπαραγωγή, δηλαδή την παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνουμε στα σπίτια μας.
Σύμφωνα τα στοιχεία του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (η οπτικοποίηση των δεδομένων έγινε από το Green Tank), η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από αέριο έχει σημειώσει σημαντική αύξηση τα τελευταία δύο χρόνια, ξεπερνώντας την αντίστοιχη παραγωγή από ΑΠΕ (17,2 TWh έναντι 14,1 TWh). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα ορυκτά καύσιμα να διατηρούν σημαντικό μέρος του ενεργειακού μείγματος της χώρας, παρά την ιστορική απόφαση για πλήρη απεξάρτηση από τον λιγνίτη.
Το παραπάνω δεδομένο πλήττει την προσπάθεια της κυβέρνησης να προωθήσει ένα φιλοπεριβαλλοντικό προφίλ. Πράγματι, τον Σεπτέμβριο του 2019 ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε την απολιγνιτοποίηση της ηλεκτροπαραγωγής, μια απόφαση την οποία επικαλείται συχνά από τότε στην εγχώρια και διεθνή σκηνή. Είναι χαρακτηριστικό ότι τον περασμένο Νοέμβριο ο κ. Μητσοτάκης δήλωσε ξανά στη Διεθνή Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP26) ότι η Ελλάδα θα απεξαρτηθεί από τον λιγνίτη το αργότερο μέχρι το 2028, ενώ όλες οι παλιές λιγνιτικές μονάδες θα κλείσουν σταδιακά μέχρι το 2023.
Ωστόσο, αυτό που η κυβέρνηση δεν λέει στους καταναλωτές -και ο πρωθυπουργός αποσιώπησε στην COP26- είναι ότι στο ενεργειακό μείγμα της χώρας ο λιγνίτης αντικαταστάθηκε όχι τόσο από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), όσο από αέριο. Αυτή η απόφαση ουσιαστικά στηρίζει την επιχειρηματική επιλογή μεγάλου φάσματος της ελληνικής βιομηχανίας να επενδύσει σε αυτό το ορυκτό καύσιμο (Motor Oil συμφερόντων Βαρδινογιάννη, ΕΛΠΕ συμφερόντων Λάτση, Όμιλος Μυτιληναίου, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ συμφερόντων Περιστέρη-Μαρινάκη, ΔΕΗ, Gastrade συμφερόντων Κοπελούζου).
Είναι αυτή η ενεργειακή πολιτική συμβατή με την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης; Όχι, είναι εντελώς ασύμβατη. Την ώρα που η Ελλάδα κάνει το αέριο πρωταθλητή στην ηλεκτροπαραγωγή, περισσότερες από 100 χώρες, μεταξύ των οποίων ΗΠΑ και ΕΕ, δεσμεύτηκαν στην COP26 να περιορίσουν έως το 2030 τις εκπομπές μεθανίου κατά 30% σε σχέση με τα επίπεδα του 2020.
Σημειώνουμε ότι το αέριο αποτελείται κυρίως από μεθάνιο, το οποίο είναι πολύ πιο ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου συγκριτικά με το διοξείδιο του άνθρακα, αφού σε ορίζοντα 20 ετών, ένα μόριο μεθανίου είναι περίπου 90 φορές πιο αποτελεσματικό στην παγίδευση θερμότητας στην ατμόσφαιρα συγκριτικά με ένα μόριο διοξειδίου του άνθρακα.
Την εγκατάλειψη του αερίου τονίζει και η επιστημονική κοινότητα. Σε συνέντευξή του στον Άσωτο Ρεπόρτερ, ο καθηγητής του ΕΜΠ, Δρ. Χάρης Δούκας χαρακτήρισε «λανθασμένη επιλογή» την απόφαση της Ελλάδας να μην συνοδεύσει την απολιγνιτοποίηση με πλήρη απανθρακοποίηση, δηλαδή εγκατάλειψη και του ορυκτού αερίου, συμπληρώνοντας: «Απανθρακοποίηση με άνθρακα δεν γίνεται, όπως δεν γίνεται αποτοξίνωση με αλκοόλ. Η συνέχιση της χρήσης ορυκτού αερίου καθυστερεί την επίτευξη του στόχου μείωσης των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου».
Αναλύοντας τα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ, το Green Tank σχολίασε προς την ίδια κατεύθυνση ότι «η πορεία αυτή (σ.σ.: που θέλει τα ορυκτά καύσιμα να έχουν κυρίαρχο ρόλο στο ενεργειακό μείγμα) πρέπει να ανατραπεί το συντομότερο δυνατό, προκειμένου η Ελλάδα να επιτύχει τους κλιματικούς της στόχους και ταυτόχρονα να προστατευτεί από κρίσεις τιμών ενέργειας, όπως η σημερινή».
Πράγματι, το αέριο δεν δημιουργεί πρόβλημα μόνο στο κλίμα, αλλά και στους καταναλωτές, οι οποίοι τώρα πληρώνουν το κόστος της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης, που έχει οδηγήσει σε εκτόξευση των τιμών αερίου κατά 400% και μεγάλη αύξηση των λογαριασμών του ρεύματος.
Το τέλος των εξορύξεων φαίνεται να πλησιάζει
Πιο αισιόδοξα φαίνεται να είναι τα νέα για το κλίμα όσον αφορά τα σενάρια για τις εξορύξεις υδρογονανθράκων στην Ελλάδα.
Τον περασμένο Νοέμβριο τα Ελληνικά Πετρέλαια (ΕΛΠΕ), συμφερόντων Λάτση, ενημέρωσαν μαζί με την Energean Oil & Gas την Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ) ότι σκοπεύουν να αποχωρήσουν από την παραχώρηση περιοχής στον Δυτικό Πατραϊκό για έρευνες και εξορύξεις υδρογονανθράκων.
Ακόμη, σε ρεπορτάζ των ΝΕΩΝ πριν από λίγες μέρες η εταιρεία TotalEnergies απάντησε ότι «δεν έχουμε κανένα σχέδιο εξόρυξης στην Κρήτη και την Κύπρο για την ώρα», ενώ σε αντίστοιχη ερώτηση η πετρελαϊκή ExxonMobil απάντησε ότι «δεν έχουμε κανένα σχόλιο να κάνουμε στην παρούσα φάση». Σημειώνουμε ότι οι TotalEnergies και ExxonMobil συμμετέχουν μαζί με τα ΕΛΠΕ στις θαλάσσιες παραχωρήσεις που έχουν γίνει δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης για έρευνες και εξορύξεις πετρελαίου και αερίου.
Οι φειδωλές δηλώσεις των πετρελαϊκών ενισχύουν την εκτίμηση ότι τα σχέδια για εξορύξεις αντιμετωπίζουν υπαρξιακή κρίση. Ήδη από τον περασμένο Απρίλιο πηγές με καλή γνώση των ενεργειακών εξελίξεων στην Ελλάδα είχαν εκτιμήσει στον Άσωτο Ρεπόρτερ ότι μετά την παραίτηση της πετρελαϊκής Repsol από τα δικαιώματά της για εξορύξεις στις αρχές του 2021, «ίσως κι άλλες πετρελαϊκές αποφασίσουν στο μέλλον να αποσυρθούν από τις εξορύξεις στην Ελλάδα». Τελικά οι πηγές επιβεβαιώθηκαν με την πρόσφατη αποχώρηση των ΕΛΠΕ και της Energean από την περιοχή του Δυτικού Πατραϊκού.
Υπενθυμίζουμε ότι την τελευταία δεκαετία, σε πλήρη αντίθεση με την ανάγκη εγκατάλειψης των ορυκτών καυσίμων για αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, η Ελλάδα παραχώρησε σε πετρελαϊκές εταιρείες χερσαίες και θαλάσσιες περιοχές για έρευνες και εξορύξεις υδρογονανθράκων στην Ήπειρο, τη Δυτική Ελλάδα, το Ιόνιο Πέλαγος, καθώς και την περιοχή δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης. Τα οικόπεδα που παραχωρήθηκαν εκτείνονται σε 75.564 τετραγωνικά χιλιόμετρα, έκταση που αντιστοιχεί στο 57% της ελληνικής χερσαίας επικράτειας. Μάλιστα, οι έρευνες μπορούν να γίνουν μέσα σε προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000, σε υγρότοπους της σύμβασης Ramsar και εθνικούς δρυμούς. Το 2020 ο νόμος του Υπουργού Ενέργειας Κωστή Χατζηδάκη επέτρεψε έρευνες και εξορύξεις υδρογονανθράκων μέσα σε προστατευόμενες περιοχές. Τις εξορύξεις έχουν στηρίξει όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ).
Το newsletter βασίζεται αποκλειστικά στην κοινότητα των ανθρώπων που το διαβάζουν, δηλαδή εσάς! Δεν χρηματοδοτείται ούτε από κρατικές οντότητες, ούτε από εταιρείες, ούτε από οργανισμούς λόμπι. Αντίθετα, προχωράει ανεξάρτητα με τη φιλοδοξία να αναδεικνύει θέματα που λόγω εξαρτήσεων και συμφερόντων δεν βρίσκουν τον χώρο που τους αναλογεί στα μίντια. Άρα η συμβολή σας στην πορεία του είναι κομβική. Αν έχετε λοιπόν κάποια πρόταση ή ιδέα για ρεπορτάζ που θα θέλατε να ερευνήσω, μη διστάσετε να μου γράψετε στο μέιλ theo.chondrogiannos@gmail.com.